INHOUDSOPGAVE:
Voor alle vragen over EUWE-ONLINE, zoals wat betekent $5 en wat is PGN:
http://www.xs4all.nl/~wimnij/euwe/euwe.htm
Oude Nummers (EN laatste standen): http://www.xs4all.nl/~mverhoef/euwe/
--------------------------------------------------
Van de redactie
SPECIAAL HAUPTMANN-CHRISTOPHE nummer:
Nogmaals Hauptmann-Christophe. Arne Moll
Hoe zou het met Hauptmann gaan? Nirav Christophe
Reactie van Arne.
----------------------------------------------------
VAN DE REDACTIE
De redactie las vanochtend vroeg op nl.sport.schaken in een
bijdrage van Ruud Merkx:
Uitslagen schaken SGA
Promotieklasse:
Amstelveen 5 - Isolani 1 3½ - 4½
Tal 3 - Euwe 4 4 4
Raadsheer 1 - Caissa 2 3 5
Tal 3 en Amstelven 5 gedegradeerd
Dit is dermate schokkend nieuws (DIE DERDE UITSLAG)
DAT MOET HAAST WEL EEN FOUTJE ZIJN!
---------------------------------------------------
Nogmaals Hauptmann-Christophe.
[Event "EUWE-Extern, tegen Fischer Z,"]
[Site "?"]
[Date "2001.??.??"]
[Round "?"]
[White "Hauptmann, T."]
[Black "Christophe, N."]
[Annotator "Moll"]
[Result "1/2-1/2"]
[ECO "B00"]
{Bij het naspelen van deze partij - het einde is inderdaad onvergetelijk -
vielen mij een aantal dingen op. Ten eerste de opening. Laat ik voorop
stellen dat ik geen kenner ben van de zwarte opstelling, en dat de
subtiliteiten mij wellicht ontgaan, maar wit leek zo mooi te staan... en
toch! In de analyses van Nirav Christophe had zwart steeds stellingen
kunnen bereiken die mij niet ongunstig leken voor hem. Toch kregen alleen
de zwarte zetten vraagtekens. Speelde wit dan soms perfect? Onderstaande
analyse kan worden opgevat als een poging om een stellingstype te begrijpen
waar naar mijn weten nooit iets over geschreven is. Een ander interessant
vraagstuk wat niet wordt opgelost, is hoeveel tijd beide spelers nog hadden
op het moment dat het eindspel zo totaal verloren was voor zwart dat opgave
niet meer dan beleefd zou zijn geweest. Het moeten seconden geweest zijn,
maar aan de andere kant: hoe kan het dan, dat er nog zoveel zetten
uitkwamen?} 1. e4 1... Nc6 2. d4 d5 3. e5 Bf5 4. c3 $5 4... e6 {4...f6 was
ook mogelijk, om op de zwarte velden te spelen. Ik zal hier later nog op
terugkomen.} 5. Bd3 $5 {Om de een of andere reden vind ik dit, in
combinatie met c3, een lelijke zet. Aan de andere kant: na ruil van de
lopers is de mogelijkheid f7-f6 opeens een stuk minder interessant voor
zwart. Bovendien, als IMs het spelen, wie ben ik dan om het te
veroordelen?} 5... Bxd3 (5... Nge7 6. Bg5 $1 {(Rozentalis) met het idee om
op e7 te slaan: de zwarte paarden zijn belangrijk en wits loper niet.}) 6.
Qxd3 6... Qd7 {Deze zet krijgt van Christophe een vraagteken, met als
opmerking: "zoals Wim Nijenhuis terecht opmerkte moet zwart op de zwarte
velden spelen." Eerst begreep ik hier niet veel van. Zwarte velden? Waar
dan? Bedoelt hij g6/Lg7? Nu meen ik door te hebben dat Wim hier gedoeld
moet hebben op de mogelijkheid f7-f6. Toch is dat in deze stelling niet
logisch, vind ik, althans...als zwart e6 gespeeld heeft. Waarom niet op zet
4 al f6 gespeeld, als zwart zo graag om e5 wil vechten? De zwakte van e6
lijkt mij zwaarder wegen. Maar ook f6 is nog gespeeld door 2300-spelers,
dus wie ben ik? In ieder geval is de tekstzet ook nog gewoon bekend.} (6...
f6 $5 $145 7. Nf3 $1 {en het is niet duidelijk waarom de ruil van
witveldige lopers ten opzichte van het Frans een voordeel voor zwart zou
zijn: e6 is toch een potentiele zwakte.} (7. exf6 Nxf6 8. Nf3 8... Bd6 { is
wat zwart wil: na de rochades kan hij met De8-h5 aan de slag.})) 7. Nf3
Nge7 8. O-O Nf5 (8... h5) 9. Nbd2 {De stelling heeft wel wat weg van een
Moderne Verdediging waarin zwart een blokkade systeem gespeeld heeft, maar
vergis je niet: in dat systeem ruilt zwart zijn loper meestal voor een wit
paard (op f3),
heeft hij de mogelijkheid ...c5 snel tot zijn beschikking en - niet
onbelangrijk - heeft wit een pion op f4.} (9. g4 $5) 9... h5 {Een
automatische zet, die inderdaad altijd gespeeld wordt met een witte pion op
f4 - maar heeft zwart er nu tijd voor? Zeker in combinatie met h5-h4 moet
er toch iets te bedenken zijn voor wit om snel tot actie over te gaan. Aan
de andere kant, wat moet zwart anders?} (9... Nce7 $5 10. g4 $5 10... Nh6
11. h3) 10. Re1 $5 { Het plan met Pf1-e3 ziet er goed uit, maar wellicht is
een directer plan met b4 en Pb3-c5 ook mogelijk.} (10. b4 $5 $145) 10...
Nce7 11. Nf1 11... h4 $2 { Hier kan de pion zwak worden, veld g4 wordt
opgegeven en zwart verliest nog meer tijd.} 12. h3 $6 {Op zichzelf geen
slecht idee om de zwakte vast te leggen, maar wit had direct kunnen
profiteren met g2-g4! waarna zwart om een plan verlegen lijkt.} (12. g4 $1
12... hxg3 13. hxg3 { Het idee is eenvoudig Kg2, Pe3, Ld2, Tah1. Er zou
kunnen volgen:} 13... f6 14. Ne3 O-O-O 15. Nxf5 Nxf5 16. Kg2 c5 17. b3 Be7
18. Bd2) 12... Ng6 13. Bg5 $2 { Opnieuw geen kritiek van Christophe. Dit
lijkt mij echter een hele slechte zet. De zwarte loper heeft nergens
toekomst (op zich hoeft dat ook niet, maar hoe gaat zwart zijn stukken
hergroeperen?) en wordt nu gratis geruild tegen de witte loper, terwijl ook
zwarts kreupele paard van g6 opeens een toekomst krijgt op f4. De zwarte
stukken staan elkaar op dit moment nog vreselijk in de weg, dus loperruil
is gunstig voor zwart. Daarentegen was het ruilen van een paard op e3 (f5)
denk ik een veel logischer plan: zwart heeft niet zo veel aan dat veld f5
en wit kan er gewoon omheen spelen, terwijl h4 constant aandacht nodig
heeft. Overigens is het grappig dat wit in veel partijen vrijwillig Lc1-g5
speelt om een PAARD op e7 te slaan. Dit geeft ook aan dat de loper op f8
minder belangrijk is voor zwart dan zijn paarden.} (13. Ne3 $5 {Ruil van
dit paard is gunstig voor wit, de dekking van h4 blijft precair en zwart
blijft een probleem houden met waar hij zijn stukken moet neerzetten.}
13... Nge7 ( 13... Nf4 14. Qc2) (13... Nxe3 14. Bxe3 $14 14... c5 (14...
Ne7 15. b3 $5 15...
Nf5 16. c4 O-O-O 17. c5 $14)) 14. b3 $1 {en wit staat eindeloos veel tempi
voor op een stelling uit de Moderne verdediging, waar zwart bitter weinig
tegenover kan stellen.}) (13. b4 $5) 13... Be7 $1 14. Bxe7 $6 {Het was
moeilijk om de fout te erkennen, maar een terugtocht was achteraf gezien
beter.} (14. Bd2) 14... Qxe7 {Krijgt een vraagteken van Christophe, en
inderdaad is Pgxe7 misschien beter, maar echt veel zal het niet uitmaken.
Veld f4 was ook niet te versmaden. De stelling is nu zo statisch dat een
tempo niet zoveel meer uitmaakt, maar dat gold niet voor de stelling
voordat de lopers geruild werden!} 15. Ne3 15... Rh5 $1 {Een goede plek
voor de toren. Nu blijkt hoezeer de loperruil zwart geholpen heeft: hij
heeft velden op de koningsvleugel, meer bewegingsvrijheid, en van wits
ruimtevoordeel is niet veel meer over.} 16. c4 $5 16... Nf4 17. Qb3 17...
O-O-O $2 {Terecht vindt Christophe dit een slechte zet, en na het
alternatief 17...c6 betwijfel ik of wit echt zoveel beter staat. } (17...
c6 $1 $13) 18. c5 $1 { Nu is alles weer in orde voor wit. Zijn aanval is
sneller dan de zwarte.} 18... c6 19. Qa3 Kb8 (19... Rg5 {is niet meer dan
een schwindelpoging.} 20. Nxg5 Qxg5 21. Ng4 Nxd4 22. Qxa7 $1 {is natuurlijk
veel beter dan Da4. Men zie:} 22... Nc2 23. a4 $1 23... Nxe1 (23... Nb4 24.
Qa8+ $18) 24. Rxe1 f5 25. exf6 gxf6 26. a5 $18) 20. b4 a6 21. Qc3 21... f6
{Streng afgekeurd door Christophe, maar het was hier al mis. Sterker nog,
het lijkt me de beste praktische kans. Zwart moet iets doen, anders wordt
hij gewalst met simpele middelen.} (21... Nxe3 22. fxe3 Ng6 23. a4) 22. Ng4
$1 $16 { Na deze fraaie zet staat wit zo goed als gewonnen.} 22... Kc7 23.
a4 Ra8 24. Qd2 Ng6 25. b5 Rhh8 26. Qa5+ (26. Rab1 {lijkt me nog net een
graadje harder.} 26... axb5 27. axb5 Rhb8) 26... Kd7 27. bxc6+ bxc6 28.
Rab1 Ra7 29. Rb6 Rha8 30. Reb1 Qd8 31. Rb7+ Rxb7 32. Rxb7+ Ke8 33. Qxd8+
Kxd8 34. exf6 {Wit had het op diverse momenten waarschijnlijk wel beter
kunnen spelen, maar nu is het dan toch echt afgelopen. Het vervolg is
bekend.} 34... gxf6 35. Nxf6 Kc8 36. Rb6 Nge7 37. Ng4 Kc7 38. Nge5 a5 39.
Kf1 39... Rb8 { Ook Ta7 kon de partij uiteraard niet redden.} 40. Rxb8 Kxb8
41. Ke2 $1 { Dat Pd7+ nog een pion wint, maakt weinig meer uit. De
koningsvleugel looptdoor. } 41... Kc7 42. Kd3 Ng8 43. Ng5 Nf6 44. Nxe6+ Kb7
45. Nd8+ Ka6 46. Ndxc6 Ne4 47. Ng4 47... Ng7 {Christophe schrijft hier:
"Vanaf hier stond mijn vlag op vallen en had ik gewoon geen tijd om op te
geven . Wit had hier nog 3 a 4 minuten." Maar zwart kan nog spelen!} 48.
Ne7 Nf5 49. Nxd5 Ng5 50. Nf4 Kb7 51. d5 Kc7 52. Ne6+ Nxe6 53. dxe6 Kd8 54.
Ke4 Ne7 55. Nf6 Nc6 56. Kd5 Ne7+ 57. Kd6 Nf5+ 58. Ke5 Ne7 59. f4 Nc6+ 60.
Kd6 Ne7 61. Nd5 Nc8+ 62. Ke5 Ke8 63. Nf6+ Kf8 64. f5 {Dit was een mooi
moment geweest om op te geven.} 64... Ne7 65. Nd5 Nc6+ 66. Kd6 Nd4 67. f6
{Of dit.} 67... Ke8 68. f7+ Kf8 69. Kd7 Nf5 70. e7+ Nxe7 71. Nxe7 {Of dit.
Hoeveel tijd had wit hier nog? Christophe, vertel het ons voordat het te
laat is!} 71... Kxf7 72. c6 Kf6 73. c7 Ke5 74. c8=Q Kf4 75. Qc1+ Kg3 76.
Qe3+ Kh2 77. Qf2 Kh1 78. Ke6 Kh2 79. Ke5 Kh1 80. Ke4 Kh2 81. Ke3 Kh1 82.
Ke2 Kh2 83. Ke1 Kh1 84. Nd5 Kh2 85. Nf4 Kh1 86. g4 $4 {Toch vraag ik mij
ook hier nog iets af. Namelijk dit: waarom speelde wit eigenlijk deze zet?
Wilde hij een tweede dame halen? En dit brengt mij bij de slotvraag: had
hij daar tijd voor dan?? Arne Moll} (86. Ne2 $1 { Je zou denken dat dit het
plan was dat wit had toen hij Pd5-f4 speelde!} 86... Kh2 87. Qg1#) 1/2-1/2
---------------------------------------------------------
Hoe zou het met Hauptmann gaan?
Aan het einde van zijn analyse van mijn partij tegen Hauptmann stelt Arne
de enige juiste vraag die ons allen werkelijk bezighoudt:
wat heeft Hauptmann gedacht toen hij 87.g4! speelde?
Via Wim die het van Jos had die het weer van Hauptmann gehoord had, en door
mijn eigen gesprek met Hauptmann ben ik tot de volgende mentale
reconstructie gekomen:
1. Allereerst is het merkwaardig, dat Arne als alternatief voor 87.g4 het
mat in twee, dat met 87.Pe2 begint, voorstelt. De zet van Hauptmann is
namelijk OOK mat in twee en dat had Hauptmann juist gezien!
Zijn eerste gedachte was:
"Ik speel g4, hij MOET en passant op g3 slaan en dan zet ik mat met Dg2"
Volkomen terecht dus.
2. Toen hij daarna g4 uitvoerde en ik even aarzelde met mijn gedwongen zet
uit te voeren, dacht hij een soort reactie op zijn eerste gedachte.
Zijn tweede gedachte was:
"Hee, hij MOET niet en passant slaan, want slaan is niet verplicht, OOK en
passant slaan niet. Hij MAG dus ook iets anders doen"
De aardigheid daarbij is dat ik niets anders KAN doen, ook al MAG het.
3. En toen pas kwam de geniale kortsluiting in het hoofd van Hauptmann.
Hij dacht: "Maar als hij niet MOET slaan, dan is het pat!"
Daarmee herfdefinieerde hij in een miliseconde het begrip pat.
In plaats van 'pat is wanneer je niet meer KUNT zetten' naar 'pat is
wanneer je niet meer MOET zetten' .
We zien dat zijn geest alles in het werk stelde om een rechtvaardiging te
vinden om niet meer te HOEVEN zetten.
En dat is het bewijs, dat Hauptmann zich op dat moment in de kamer van de
halfdromen bevond, waar doodsangst en doodsdrift niet meer te onderscheiden
zijn, en waar de krokodillen onophoudelijk trompet spelen.
Een collega van mij wilde zoals iedere dag de trein naar Utrecht nemen. Ze
stapte echter in de trein naar Haarlem. Ze vertelde me, dat ze zich nog
herinnerde dat ze Haarlem las op het bord en dacht: "Dat is Haarlem, dat
klopt, daar komt de trein vandaan, dat klopt, daar moet ik in."
Volgens mij is dit precies hetzelfde geval. De geest verzint een
krankzinnige rechtvaardiging om niet meer te HOEVEN.
De collega zit nu thuis met een burn-out.
Hoe zou het met Hauptmann gaan?
Nirav Christophe
-------------------------------------------------------
Helemaal mee eens. Zo moet het gegaan zijn.
Overigens maakt dat mijn bewondering voor Hauptmann alleen maar groter: hij
speelde dus Pd5-f4!! met het idee om op g2 mat te geven! Dat is met zo
weinig tijd (trouwens, hoeVEEL tijd weten we nog steeds niet!) werkelijk
een stroke of genius.
Ik dacht -in al mijn simplisme- dat hij met zijn paardmanoeuvre het vrij
prozaische veld g1 op het oog had, en dat hij met g2-g4 (ook mat in 2)
gewoon (inderdaad, hoe gewoontjes!) een tweede dame wilde halen.
Maar zelfs in de ongetwijfeld barre omstandigheden had de creatieve geest
van Hauptmann nog niet zo geleden, of hij zag een studie-achtige manier om,
als ging het om een 'task', niet op g1, maar op g2 mat te geven! Hiervoor
moest veld g2 geruimd worden, en wel om zo'n manier, dat zwart niet pat
gezet werd.
En is het daarom tegelijkertijd niet kinderlijk vanzelfsprekend, dat
Hauptmann na deze briljante hersenflits ZO volkomen uitgeput was, ZO aan
het eind van zijn latijn, ZO in de kamer van de halfdromen, dat hij een
seconde later al tot die niet minder merkwaardige, maar voor hem zeer
onfortuinlijke beslissing kwam, zoals hieronder door Christophe beschreven?
Hauptmann is -nu al- de Drumare van de 21ste eeuw.
Arne
----------------------------------------
groetjes,
=======================================================================
W.J. Nijenhuis || WWW : http://www.xs4all.nl/~wimnij/euwe/euwe.htm
wimnij@xs4all.nl || (Euwe-Online)
=======================================================================